Fijnstof door luchtvaart zorgt voor gezondheidsschade

Als een Boeing 747 opstijgt, wordt in deze periode evenveel ultrafijnstof uitgestoten als door 1 miljoen vrachtwagens. Hierdoor heeft luchtvaart een grote gezondheidsimpact op de omwonenden van luchthavens. Ondanks negatieve gezondheidseffecten wordt er toch gestuurd op groei van de luchtvaart.

De feiten

Fijnstof is altijd schadelijk voor de gezondheid. En hoe kleiner de deeltjes, hoe groter de gezondheidseffecten. Fijnstof is een verzamelnaam voor onzichtbare deeltjes die onder andere vrijkomen bij de verbranding van fossiele brandstoffen. Uit straalmotoren van vliegtuigen komen kleinere deeltjes vrij dan uit automotoren. Als het gaat om luchtvaart wordt daarom over ultrafijnstof gesproken. De concentratie van deze deeltjes in de lucht wordt aangegeven in deeltjes/per vierkante centimeter, UFP p/cm3.

Uit onderzoek van het RIVM blijkt dat vluchten op Schiphol bijdragen aan significant hogere concentraties ultrafijnstof in woonkernen rond de luchthaven. Vooral wanneer de wind van Schiphol richting woonkernen staat en de ultrafijnstofdeeltjes met de wind worden meegevoerd. Deze concentraties kunnen hierdoor vele malen hoger worden;

  • In Badhoevedorp een stijging van gemiddeld <40.000 UFP p/cm3 tot gemiddeld >200.000 UFP p/cm3 bij wind vanuit Schiphol.
  • Bij Oude Meer een stijging van gemiddeld <40.000 UFP p/cm3 tot gemiddeld 100.000 UFP p/cm3 bij wind vanuit Schiphol. Uitschieter van meer dan 140.000 UFP p/cm3
  • Bij Ookmeer een stijging van gemiddeld <20.000 UFP p/cm3 tot gemiddeld 40.000 UFP p/cm3 bij wind vanuit Schiphol. Uitschieter van meer dan 70.000 UFP p/cm3

Er is op dit moment geen norm voor de maximale concentratie ultrafijnstof. Normen voor fijnstof (de grotere deeltjes) zijn Europees vastgesteld, maar liggen tweemaal zo hoog als de door de Wereldgezondheidsorganisatie voorgeschreven normen en worden op sommige plaatsen alsnog overschreden. Nieuw onderzoek van het RIVM moet de basis vormen voor een nieuwe ultrafijnstofnorm. Tegelijkertijd wordt in de Luchtvaartnota, het luchtvaartbeleid tot 2050, aangestuurd op 780.000 vluchten op Schiphol in 2050. Groei van het aantal vluchten en strengere normen voor fijnstof zijn onverenigbaar.

Invloed op gezondheid

Elke concentratie ultrafijnstof brengt gezondheidsrisico’s voor omwonenden met zich mee. In het eerdergenoemde onderzoek van de RIVM is gekeken naar de korte termijneffecten van ultrafijnstof op de gezondheid. Hieruit kwam naar voren dat ultrafijnstof hoestbuien, hoofdpijn, oogirritatie en kortademigheid kan veroorzaken. Hoge concentraties ultrafijnstof kunnen leiden tot irritatie aan de luchtwegen. Ook kan het zorgen voor verminderd leesvermogen bij kinderen. Voor mensen met longproblemen verergeren de klachten.

Gezondheidsrisico's fijnstof en ultrafijnstof (aanwijzingen voor effecten in het oranje zijn nog in vroeg stadium, maar steeds sterker)

De lange termijneffecten op de gezondheid worden door het RIVM nog onderzocht. De resultaten hiervan verwachten we in 2021. Het is echter meer dan aannemelijk dat gezondheidseffecten bij langdurige blootstelling niet ineens verdwijnen. Daarnaast wijst buitenlands onderzoek uit dat ultrafijnstof kan bijdragen aan de ontwikkeling van astma, bronchitis, hart- en vaatziekten, COPD en zelfs longkanker. Er zijn ook aanwijzingen dat langdurige blootstelling aan ultrafijnstof kan leiden tot beroertes, geheugenverlies en schade aan het zenuwstelsel.

Bronnen

Norm

  • van Dinther, M.J. Blom, W.C.M. van den Bulk, G.P.A. Kos [TNO] (2019), Metingen van roet en deeltjesgrootteverdeling op basisscholen in Aalsmeer en Badhoevedorp, Link naar rapport.
  • RIVM (2018), Regelgeving fijnstof, Link.
  • WHO, Ambient (outdoor) air pollution, Link.

Gezondheid

  • A.H. Janssen et al. [RIVM] (2019), Onderzoek naar de gezondheidseffecten van kortdurende blootstelling aan ultrafijn stof rond Schiphol, Link naar rapport.
  • Morales-Rubio et al., (2019). In utero exposure to ultrafine particles promotes placental stress-induced programming of renin-angiotensin system-related elements in the offspring results in altered blood pressure in adult mice. Particle and Fibre Toxicology, 16(1).
  • Downward et al. (2018). Long-Term Exposure to Ultrafine Particles and Incidence of Cardiovascular and Cerebrovascular Disease in a Prospective Study of a Dutch Cohort. Environmental Health Perspectives, 126(12).
  • M. Blanke (2021), An observation-based analysis of the contribution of aviation emissions to local air quality near Schiphol Airport, link naar rapport.

Handige websites

Zelf in actie komen?

Heeft u aanvullingen, opmerkingen of nieuwe feiten? Laat het ons weten!

We blijven ons inzetten voor Eerlijk over Vliegen met nog meer activiteiten en deskundige onderzoeken. Mocht u ons willen steunen om deze acties voort te kunnen blijven zetten dan is een donatie van harte welkom!