Luchtvaartgeluid schadelijk voor omwonenden

In de luchtvaartnota, het lange termijnbeleid voor de luchtvaart, staat dat Schiphol tot 2050 mag doorgroeien tot maximaal 780.000 vluchten in 2050. Voorwaarde hiervoor is dat de hinder voor omwonenden niet mag toenemen. Er wordt tegelijkertijd gehoopt dat innovatieve stillere vliegtuigen de groeiende Randstad leefbaarder zullen maken. Maar kunnen groei en hindervermindering naast elkaar bestaan?

Het probleem

Veel omwonenden in de directe omgeving van Schiphol en ver daarbuiten hebben last van vliegtuiggeluid. Uit onderzoek van het RIVM blijkt dat wanneer de voorgeschreven norm van de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) wordt gehanteerd 260.000 mensen in Nederland hinder ondervinden van vliegtuiggeluid.[1]

De geluidbelasting rond Schiphol wordt, volgens het Europese Doc.29-model, berekend in decibellen en gemiddeld via Lden. Decibellen (afkorting: dB(A)) staan voor de sterkte van het geluid. Lden (afkorting: level day-evening-night) is de geluidbelasting en drukt het gemiddelde aantal decibellen (geluidsniveau) over de periode van een jaar uit. Daarnaast moet in het rekenmodel met ontzettend veel factoren rekening worden gehouden (bijvoorbeeld; type toestel, aantal starts, etmaal weegfactor) om een inschatting te maken van de hinder.[2],[3]

De beleving van omwonenden wordt niet meegenomen en ook metingen van geluid in de regio speelt geen rol. Dit is belangrijk omdat de hinderbeleving van omwonenden niet gevat kan worden als een gemiddelde. Omwonenden ervaren hinder als een piek van overlast als een vliegtuig overkomt.[4] Als gevolg van de groei van het aantal vluchten – en dus pieken – gedurende het laatste decennium is de overlast enorm toegenomen. Een voorbeeld om dit moeilijke systeem te begrijpen.

Als vliegtuigen elk jaar marginaal stiller worden gaat de gemiddelde geluidsbelasting (dB(A) Lden) voor omwonenden omlaag. Hierdoor ontstaat er “geluidsruimte” op Schiphol voor een toename van het aantal vluchten. Gevolg: De dB(A) Lden blijft gelijk, maar omwonenden krijgen meer vliegtuigen over zich heen.

Omdat er geen rekening wordt met de hinderbeleving van omwonenden, wordt de hinder systematisch te laag gerapporteerd. Verschillende GGD’en voerde in 2016 een gezondheidsonderzoek uit waarin ook vliegtuiggeluid werd meegenomen.[5] MNH extrapoleerde dit onderzoek naar alle gemeenten rond Schiphol.[6] Onderstaande tabel is afkomstig uit dit onderzoek;

Onze analyse Rapportage Schiphol 2016 Aantal meer gehinderden t.o.v. Schiphol 2016
Ernstig gehinderden 198.000 138.500 60.000 (1.4x meer)
Slaap verstoorden 41.000 19.500 21.000 (2.1x meer)

In de luchtvaartnota, het lange termijnbeleid van de overheid, blijft berekenen van geluid het uitgangspunt van het overheidsbeleid.

Vliegtuiggeluid is niet alleen hinderlijk, langdurige blootstelling aan (vliegtuig)geluid brengt ook serieuze gezondheidsrisico’s met zich mee. Dit geluid heeft een aantal effecten op de gehinderden. Het lichaam reageert op geluidspieken (zoals overkomende vliegtuigen) met een verhoogde hartslag en bloeddruk. Als dat te vaak gebeurt kan dat gevolgen hebben:

  • Bij continue geluid treedt een zekere adaptatie op. Dat betekent niet dat het geen effecten op het lichaam heeft, het vraagt een continue cognitieve inspanning. Hierdoor worden reserves uitgeput, wat leidt tot vermoeidheid.
  • Slaapgebrek, stress en hogere bloeddruk kunnen bij continue blootstelling bijdragen of resulteren in chronische ziektes.

Naar een oplossing

Er kunnen een aantal stappen worden genomen om geluidshinder te verminderen en daarmee de balans tussen luchtvaart en omgeving te herstellen;

Wanneer berekeningen worden gecombineerd met geluidsmetingen en hinderbelevingsonderzoeken ontstaat een duidelijker beeld omdat niet alleen naar gemiddelde geluidsbelasting wordt gekeken, maar ook naar geluidspieken, rustperioden, vliegfrequenties en de hinderbeleving van omwonenden.

  • In 2020 is geluidshinder door vliegtuigen opgenomen in de gezondheidsmonitor door GGDen rond Schiphol.
  • In de luchtvaartnota zijn toezeggingen gedaan metingen om hinderbelevingsonderzoeken te betrekken bij het duiden van hinder rond Schiphol. Echter, metingen en hinderonderzoeken houden slechts een adviserende rol.

Naast een verandering van het meten van geluidshinder moet er ook norm worden gesteld voor een maximale geluidsbelasting. Dit zou de geluidsnorm van de WHO kunnen zijn. Deze is strenger dan de huidige geluidsnorm die geldt voor Schiphol.[7]

  • Deze nieuwe norm moet een maximale individuele geluidsbelasting stellen voor alle omwonenden. In het huidige beleid wordt gestuurd op het aantal gehinderden. Hypothetisch zou het beleid kunnen leiden tot een situatie waarin 500.000 vluchten over één huis worden gestuurd. In de praktijk leidt het huidige beleid tot een ‘waterbed-effect’. Geluidshinder wordt op de ene plek verminderd, maar neemt op een andere plek toe.
  • De norm moet wettelijk verankerd worden. Hierdoor zijn omwonenden niet langer rechteloos en kunnen omwonenden hindervermindering ook afdwingen bij de rechter.
  • Deze nieuwe norm moet worden gehandhaafd met duidelijke maatregelen door een onafhankelijke handhaver. Krimp van capaciteit moet niet langer een taboe zijn wanneer de norm te haalbaar blijkt te zijn.
    • In mei 2020 heeft de Natuur en Milieufederatie een aantal consultaties sessies gehouden in samenwerking met de ORS-bewonersvertegenwoordigers onder lokale politici en bewonersorganisaties. Hieruit is een lijst met 10 maatregelen ontstaan die de hinder substantieel zouden verminderen.

De Natuur en Milieufederatie Noord-Holland blijft zich hard maken voor strikte geluidsnormen en duidelijke maatregelen. Uit eerdergenoemde consultatiesessies blijkt dat lokale politici ook achter deze maatregelen staan.

Gebruikte bronnen

[1] RTL (2020), Ernstige geluidsoverlast voor miljoen Nederlanders, gezondheid in gevaar, Link naar artikel.
[2] Rijksoverheid, Trendvalidatie van Doc.29 berekeningen NLR, Link naar rapport.
[3] Schiphol Group (2020), Evaluatie Gebruiksprognose 2019, Link naar rapport.
[4] E.E.M.M. van Kempen, S.N. Simon [RIVM] (2019), Kennisscan hinder door luchtvaartgeluid: Effecten van woningisolatie en niet-akoestische factoren, Link naar rapport.
[5] A. Oosterlee, I. Zandt [GGD Kennemerland] (2017), Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen 2016; Belevingsonderzoek naar hinder en slaapverstoring vliegverkeer Schiphol, Link naar rapport.
[6] Natuur en Milieufederatie Noord-Holland [MNH] (2018), Werkelijke geluidhinder Schiphol; Hinderbelevingsonderzoek versus het berekenen van geluidsoverlast, Link naar rapport.
[7] Wereld Gezondheidsorganisatie [WHO] (2018), Environmental Noise Guidelines for the European Region, Link naar rapport.

Overige interessante bronnen

  • H. Hogenhuis, S.J. Heblij [NLR] (2018), Trendvalidatie van Doc.29 berekeningen, Link naar rapport.
  • Schiphol Group (2020), Evaluatie Gebruiksprognose 2019, Link naar rapport.
  • RIVM (2019), Vliegtuiggeluid: meten, berekenen en beleven, Link naar rapport.
  • Natuur en Milieufederatie Noord-Holland [MNH] (2018), Werkelijke geluidhinder Schiphol; Hinderbelevingsonderzoek versus het berekenen van geluidsoverlast, Link naar rapport.
  • Natuur en Milieufederatie Noord-Holland [MNH] (2018), Werkelijke geluidhinder Schiphol; Hinderbelevingsonderzoek versus het berekenen van geluidsoverlast, Link naar rapport.
  • E.M.M. van Kempen, S.N. Simon [RIVM] (2019), Kennisscan hinder door luchtvaartgeluid: Effecten van woningisolatie en niet-akoestische factoren, Link naar rapport.
  • F.W.J. van Deventer (2004), Basiskennis Geluidszonering Luchtvaart, Link naar rapport.
  • Welkers et al. (2019), Motie Schonis en de WHO-richtlijnen voor omgevingsgeluid (2018); Het doel heiligt de middelen, Link naar rapport.

Handige websites

  • Bewoners Aanspreekpunt Schiphol – Klachtenloket; Link
  • NOMOS Meetsysteem – Live geluidsmetingen; Link
  • Ministerie van Volksgezondheid - Overzicht hinder vliegtuiggeluid; Link

Zelf in actie komen?

Heeft u aanvullingen, opmerkingen of nieuwe feiten? Laat het ons weten!

We blijven ons inzetten voor Eerlijk over Vliegen met nog meer activiteiten en deskundige onderzoeken. Mocht u ons willen steunen om deze acties voort te kunnen blijven zetten dan is een donatie van harte welkom!