Van Geel pleit voor een nieuw governance systeem Schiphol

Afgelopen week presenteerde Pieter van Geel een tussentijdse evaluatie van de ORS in het rapport Schiphol Vernieuwd Verbinden. Van Geel was door de minister aangesteld om de Omgevingsraad Schiphol te evalueren en nieuw leven in te blazen. Uit het rapport blijkt eens te meer hoe dubbele petten, macht over de informatievoorziening en gebroken beloftes de ORS uiteindelijk de das omdeden.

Proces

Van Geel heeft gekozen om de ORS toekomstgericht te evalueren. Dit om te zorgen dat de resultaten kunnen worden gebruikt in de Luchtvaartnota. Hij is begonnen met het voeren van gesprekken met alle betrokken partijen over het functioneren van de ORS. Op basis hiervan doet hij zestien observaties. Hieronder zijn de, volgens MNH, belangrijkste weergegeven;

Aantal gehinderden significant toegenomen, waardering voor vliegen afgenomen.
Nationale afwegingskader voor de beoordeling van hinderbeperking en bescherming op basis van gelijkwaardigheidscriteria staat ver af van de beleefwereld van bewoners.
De uitzonderingen die vrijstelling van regels creëren treden zo vaak op dat er moeilijk van een uitzonderingspositie kan worden gesproken.
Alsnog uitvoeren van gemaakte beloftes, zoals het opzetten van een ‘Omgevingshuis’, is essentieel voor herwinnen vertrouwen.

Bevindingen

Van Geel trekt drie conclusies uit deze observaties.

Cosmetische veranderingen zijn niet genoeg. Er is een alternatief model nodig.
Er is behoefte aan meer regie en duidelijkheid van het Rijk. In het nieuwe model moet het Rijk eerst duidelijke kaders en doelstellingen uitzetten, waaronder een ondergrens van de leefkwaliteit waarop de omgeving aanspraak mag maken. Het Rijk moet bewonersinbreng bij het opstellen hiervan borgen.
Omgevingsparticipatie is onverminderd van belang omdat de wederzijdse afhankelijkheid van partijen er niet minder op geworden. Daarom moet een nieuw model het accent hierop leggen. Daarnaast moeten de rollen van verschillende partijen worden verankerd om duidelijkheid te creëren.

Deze conclusies zullen leidend in de vormgeving van een nieuw model (ORS 2.0).

Modellen

In de evaluatie heeft Van Geel ook drie regionale coördinatie modellen opgenomen die invulling geven aan het eerdere genoemde overheidskader. Deze modellen zijn belangrijk voor een voortzetting van de ORS omdat allemaal “decentraal” en “uitvoeringsgericht” zijn. Dit betekent dat bewoners meer invloed zullen uitoefenen en dat deze invloed geborgd zal zijn. In elk van deze drie modellen ligt de eindverantwoordelijkheid en regie voor de invulling van het overheidskader bij een andere partij; de overheid, een afrekenbare luchtvaartsector of een onafhankelijke gebiedsregisseur.

Op basis van deze tussentijdse bevindingen en de vragen die de modellen oproepen wordt in het voorjaar van 2020 een eindrapport gepresenteerd. U kunt de tussentijdse rapportage hier vinden.